ഇലാഹീ പ്രണയത്തിന്റെ ജ്ഞാന ദർശനം: മൗലാനാ ജലാലുദ്ധീൻ റൂമി (റ) : കാവ്യവും ജീവിതവും

               മൗലാനാ ജലാലുദ്ധീൻ മുഹമ്മദ് റൂമി അൽ ബൽഖി (റ), ദേശങ്ങളേയും ഭാഷങ്ങളെയും തലമുറകളെയും  അതിജീവിച്ച ഇലാഹീ പ്രണയത്തിൻ്റെ ജ്ഞാന ദർശനം ലോകത്തിനു മുന്നിൽ അവതരിപ്പിച്ച അത്യുന്നതനായ ആത്മീയ ചക്രവർത്തിയാണ്. പതിമൂന്നാം നൂറ്റാണ്ടിലെ ഇസ്ലാമിക സുവർണ്ണകാലഘട്ടത്തിൽ പേർഷ്യൻ ലോകത്തുനിന്ന് ഉയിർത്തെഴുന്നേറ്റ് മനുഷ്യരാശിയുടെ ആത്മീയ ചിന്തകളെ ജ്വലിപ്പിച്ചു നിർത്തിയ ഈ മഹാജ്ഞാനിയെ പാശ്ചാത്യ പൗരസ്ത്യ ഭേദമില്ലാതെ തലമുറകൾ തലോലിച്ചു കൊണ്ടിരിക്കുന്നു. അദ്ദേഹത്തിൻ്റെ കവിതകളിലെ വൈകാരികമായ തീവ്രതയും സാർവലൗകികമായ പ്രണയ സന്ദേശവും ആധുനിക മനുഷ്യൻ്റെ ആഴത്തിലുള്ള ആത്മീയ ദാഹത്തെ ശമിപ്പിക്കുന്നു. "പ്രണയത്തെ ഒഴികെ മറ്റെല്ലാം തീയിട്ട് നശിപ്പിക്കുക" എന്ന അദ്ദേഹത്തിൻ്റെ വചനം ലോകമെമ്പാടുമുള്ള ദശലക്ഷക്കണക്കിന് ആളുകൾക്ക് ഒരു വിളക്കുമാടമായി നിലകൊള്ളുന്നു.   

             ആധുനിക ലോകം, വിശിഷ്യാ പാശ്ചാത്യ സമൂഹം, അദ്ദേഹത്തെ "സ്നേഹത്തിന്റെ കവി" (Poet of Love) എന്ന് വിളിച്ചാദരിക്കുമ്പോഴും, ആ സ്നേഹത്തിന്റെ യഥാർത്ഥ ഉറവിടമായ ഇസ്ലാമിക ആത്മീയതയെയും (തസ്വവ്വുഫ്) ഖുർആനിക ദർശനങ്ങളെയും പലപ്പോഴും വിസ്മരിക്കുകയോ തമസ്കരിക്കുകയോ ചെയ്യുന്നു.  റൂമി(റ)യുടെ സന്ദേശം സാർവലൗകികമാണെങ്കിലും, ആധുനിക പാശ്ചാത്യ ലോകത്ത് അദ്ദേഹം സ്വീകരിക്കപ്പെട്ട രീതി ആത്‌മജ്ഞാനീയമായ സൂഫി ദർശനത്തിൻ്റെ ആധികാരികതയെ ദുർബലപ്പെടുത്തിയിട്ടുണ്ട്. അദ്ദേഹത്തെ ഒരു 'മതമില്ലാത്ത' കവിയായി ചിത്രീകരിക്കാനുള്ള ശ്രമങ്ങളാണ്  സർവ്വ വ്യാപകമായി കാണാനാകുന്നത്.

          റൂമി(റ)യുടെ കവിതകൾക്ക് പാശ്ചാത്യ ലോകത്ത് വലിയ പ്രചാരം നൽകിയവരിൽ പ്രമുഖനാണ് കോൾമാൻ ബാർക്ക്സ്. എന്നാൽ ബാർക്ക്സിൻ്റെ പരിഭാഷകളിൽ, ഇസ്‌ലാമിക പരാമർശങ്ങൾ, ഖുർആനിക പദാവലികൾ, അല്ലെങ്കിൽ മതപരമായ ആശയം എന്നിവ ബോധപൂർവം ഒഴിവാക്കുകയോ മാറ്റം വരുത്തുകയോ ചെയ്തതിട്ടുണ്ടെന്നത് പ്രാഥമിക വായനയിൽ നിന്ന് തന്നെ സുതരാം വ്യക്തമാണ്. ഈ മൊഴിമാറ്റ വ്യതിചലനങ്ങൾ റൂമി(റ)യുടെ യഥാർത്ഥ ദർശന സൗകുമാര്യത്തെയും ജ്ഞാന വൈപുല്യത്തെയും ഇലാഹീ പ്രണയ ലയനമെന്ന അത്യുദാത്ത ലക്ഷ്യത്തെയും അദ്ദേഹത്തിൻ്റെ കൃതികളുടെ സാംസ്കാരികവും മതപരവുമായ ആഴത്തെയും വികലമാക്കി എന്നത് അവിതർക്കിതവും ഏറെ ഖേദകരവുമാണ്.

         ഇത്തരം പരിഭാഷാ രീതികൾ 'ആത്മീയവും സാഹിത്യപരവുമായ കൊളോണിയലിസം' ആണെന്നത് പ്രസ്പഷ്ടമാണ്. കാരണം, ഈ വ്യാഖ്യാനങ്ങളും ബോധപൂർവ്വം രചിക്കപ്പെടുന്ന തെറ്റായ മൊഴിമാറ്റങ്ങളും അത്യുന്നതനായ ഒരു ആത്മജ്ഞാനിയുടെ ഉൽകൃഷ്ടമായ സംസ്കാരത്തിൻ്റെ ആഴത്തെ അവഗണിക്കുകയും പാശ്ചാത്യ വീക്ഷണങ്ങളെ അനാവശ്യമായി മഹത്വപ്പെടുത്തുകയും ചെയ്യുന്നു. റൂമി(റ)യെക്കുറിച്ചുള്ള ധാരണകളെ കേവലം 'പ്രണയം' എന്ന തലത്തിലേക്ക് ചുരുക്കുമ്പോൾ, അദ്ദേഹത്തിൻ്റെ പ്രണയം ആത്യന്തികമായി ഇലാഹീ പ്രണയത്തിലേക്കും ഫനാഅ് എന്ന ആത്മനാശത്തിലേക്കും നയിക്കുന്നു എന്ന മർമ്മ പ്രധാനമായ തത്വം നഷ്ടപ്പെടുന്നു. "ഞാൻ റൂമിയുടെ കവിതകളെ മതപരമായി കാണുന്നില്ല. ഇത് പ്രണയത്തെക്കുറിച്ചാണ്" എന്ന പാശ്ചാത്യ വ്യാഖ്യാനങ്ങൾ  ഈ ദാർശനിക പിഴവിൻ്റെ ഉദാഹരണമാണ്.

         മൗലാനാ റൂമി(റ)യുടെ മഹത്തായ കൃതിയായ മസ്‍നവിയെ മഅ്‌നവി (Masnavi-e Ma'navi) യിലെ അഗാധവും ആഴമേറിയതുമായ ദാർശനിക നിലപാട് കാരണം "പേർഷ്യൻ ഭാഷയിലെ ഖുർആൻ" എന്ന് പിൽക്കാല പണ്ഡിതന്മാരാൽ  വിശേഷിപ്പിക്കപ്പെട്ടു. ഈ അമൂല്യ കൃതി കേവലമൊരു കാവ്യഗ്രന്ഥമല്ല, മറിച്ച് മനുഷ്യ ആത്മാവിന്റെ ഉത്ഭവത്തിലേക്കുള്ള മടക്കയാത്രയുടെ വഴികാട്ടിയാണ്. ഖുർആനിക വചനങ്ങളെയും ഹദീസുകളെയും വ്യാഖ്യാനിക്കുകയും അതിലേക്ക് സൂഫി ജ്ഞാനത്തെ (Gnosis) സമന്വയിപ്പിക്കുകയും ചെയ്യുന്ന ഒരു ഗ്രന്ഥമായാണ് മസ്‌നവി നിലനിൽക്കുന്നത്.

          മൗലാനാ റൂമി(റ)യുടെ കവിതകളെ പാശ്ചാത്യ വായനക്കാർ പലപ്പോഴും കേവലം ലൗകികമോ, റൊമാൻ്റിക്കോ, അല്ലെങ്കിൽ അലൗകികമെങ്കിലും ഭൗതികമോ ആയ പ്രണയമായി ചുരുക്കി കാണാറുണ്ട്. എന്നാൽ, യഥാർത്ഥത്തിൽ റൂമി(റ) ഒട്ടും ഒരു സാധാരണ പ്രണയ സാഹിത്യകാരൻ ആയിരുന്നില്ല, മറിച്ച് അല്ലാഹുവിൽ ലയിച്ചുചേരാൻ കൊതിച്ച ഉന്നതനായ ആത്മജ്ഞാനി (Gnostic) ആയിരുന്നു. സൂഫിസത്തിൽ, 'ഇശ്ഖ്' (ʿIshq) എന്നത് ഇന്ദ്രിയപരമോ ഭൗതികമോ ആയ പ്രണയമായിരുന്നില്ല, മറിച്ച് ദിവ്യമായ പ്രിയതമനായ (Divine Beloved) അല്ലാഹുവിലുള്ള, സർവ്വവ്യാപിയായ പ്രണയത്തെയാണ് സൂചിപ്പിക്കുന്നത്. ഈ പ്രണയം തീവ്രതയും ആധിക്യവും നിറഞ്ഞതാണ്, അത് വ്യക്തിയിൽ നിന്ന് സർവ്വസ്വവും ആവശ്യപ്പെടുന്നു.     

         മൗലാനാ റൂമി(റ) തൻ്റെ ജീവിതത്തെ മൂന്ന് വാക്കുകളിലായി സംഗ്രഹിച്ചു: "ഞാൻ പച്ചയായിരുന്നത് പാകമായി, കത്തിയെരിഞ്ഞു" (I was raw, I was cooked, I was burnt). ഈ മൂന്ന് ഘട്ടങ്ങൾ അദ്ദേഹത്തിൻ്റെ ആത്മീയ വഴിയുടെ ഘടനാപരമായ രൂപരേഖയാണ്. ഒരു പണ്ഡിതനായിരുന്ന അദ്ദേഹം (പച്ച), ശംസ് തബ്രീസു(റ)മായുള്ള സമാഗമത്തിലൂടെ പരിശീലനം നേടി (പാകമായി), ശംസി(റ)ൻ്റെ നഷ്ടത്തിലൂടെ ദൈവിക പ്രണയത്താൽ കത്തിയെരിഞ്ഞ് (കത്തിയെരിഞ്ഞു) ജ്ഞാനത്തിൻ്റെ പാരമ്യത്തിലെത്തി. ഈ ആത്മീയ പരിവർത്തനമാണ് അദ്ദേഹത്തിൻ്റെ എല്ലാ കാവ്യങ്ങളുടെയും ആത്മാവ്.

            പാശ്ചാത്യ ലോകം അദ്ദേഹത്തിൻ്റെ കവിതകളെ മതേതരമായ തലത്തിലേക്ക് ചുരുക്കി, മതപരമായ പരാമർശങ്ങൾ നീക്കം ചെയ്തതിലൂടെ, റൂമിയുടെ യഥാർത്ഥ ആത്മീയ ലക്ഷ്യം തെറ്റിദ്ധരിക്കപ്പെട്ടു. എന്നാൽ റൂമി(റ)യുടെ ദർശനം സാർവലൗകികമായി നിലനിൽക്കുന്നത്, അദ്ദേഹം മനുഷ്യൻ്റെ ഏറ്റവും ആഴത്തിലുള്ളതും സാർവത്രികവുമായ ദാഹത്തെക്കുറിച്ചാണ് അഥവാ അല്ലാഹുവിലേക്കുള്ള തിരിച്ചുവരവിനായുള്ള ദാഹത്തെക്കുറിച്ചാണ് സംസാരിക്കുന്നത് എന്നതിനാലാണ്.

            മൗലാനാ റൂമി(റ)യുടെ കവിതകൾ അനശ്വരമായി നിലകൊള്ളുന്നത്, കേവലമായ വികാരങ്ങളുടെ ആഘോഷം എന്നതിലുപരി, ആത്മനാശം വരിച്ച് ദൈവത്തിൽ ലയിച്ചുചേരാൻ ആഗ്രഹിച്ച ഒരു യഥാർത്ഥ ആത്മജ്ഞാനിയുടെ ഹൃദയത്തിൽ നിന്ന് ഉറവെടുത്ത ദൈവസ്മരണയും (ദിക്ർ) പ്രാർത്ഥനയുമാണ് എന്നതിനാലാണ്. അദ്ദേഹത്തിൻ്റെ വാക്കുകൾ, ഈ പ്രപഞ്ചത്തിലെ എല്ലാ സ്നേഹബന്ധങ്ങളും ആ പരമമായ പ്രണയത്തിലേക്ക് വഴി തുറക്കുന്നു എന്ന മഹത്തായ സത്യം പ്രഖ്യാപിക്കുന്നു.

           മൗലാനാ റൂമി(റ)യുടെ ജീവിത ദർശനത്തെ ഏറ്റവും കൃത്യമായി നിർവചിക്കുന്ന ഒന്നാണ് അദ്ദേഹത്തിൻ്റെ മരണത്തെക്കുറിച്ചുള്ള കാഴ്ചപ്പാട്. സാധാരണ മനുഷ്യർ മരണത്തെ ദുഃഖത്തിൻ്റെയും വിരഹത്തിൻ്റെയും ദിവസമായി കാണുമ്പോൾ, റൂമി മരണത്തെ തൻ്റെ പ്രിയതമനായ അല്ലാഹുവുമായി കണ്ടുമുട്ടുന്ന ദിവസമായി കണക്കാക്കി. ഈ പരമമായ ലയനത്തെ അദ്ദേഹം 'വിവാഹ രാവ്' (Şeb-i Arus) എന്ന് വിളിച്ചു. മൗലാനാ റൂമി(റ)യെ സംബന്ധിച്ചിടത്തോളം, മരണം തൻ്റെ ഉറവിടത്തിലേക്ക് മടങ്ങുന്നതും, ഫനാഅ് പൂർത്തിയാക്കി ബഖാഅ് നേടുന്നതിലൂടെ ദൈവവുമായി ലയിച്ചുചേരുന്നതിൻ്റെ ആഘോഷവുമാണ്. റൂമി(റ)യുടെ മുഴുവൻ ദർശനത്തിൻ്റെയും ലക്ഷ്യം കേവല മനുഷ്യബന്ധങ്ങളോ ലൗകിക പ്രണയങ്ങളോ ആയിരുന്നില്ല, മറിച്ച് അല്ലാഹുവിലുള്ള സമ്പൂർണ്ണ തൗഹീദ് ആയിരുന്നു.   

            മൗലാനാ റൂമി(റ)യുടെ ആത്മീയ പാത മനസ്സിലാക്കാൻ അദ്ദേഹത്തിൻ്റെ ആദ്യകാല ജീവിതം എത്രത്തോളം ഔപചാരികമായ മതപാഠങ്ങളിൽ അധിഷ്ഠിതമായിരുന്നു എന്ന് അറിയേണ്ടതുണ്ട്. 1231-ൽ പിതാവ് ബഹാഉദ്ദീൻ വലദി(റ)ൻ്റെ മരണശേഷം, വെറും 24 വയസ്സുള്ള റൂമി(റ) കോന്യയിലെ ഏറ്റവും വലിയ ഇസ്‌ലാമിക പഠനകേന്ദ്രത്തിൽ ഏറ്റവും ഉയർന്ന തസ്‌തികയിൽ അധ്യാപകനും പിൻഗാമിയുമായി  നിയമിക്കപ്പെട്ടു. തൻ്റെ ജീവിതത്തിൻ്റെ ആദ്യഘട്ടത്തിൽ മതനിയമങ്ങളിലും (ശരീഅ) ദൈവശാസ്ത്രത്തിലും അദ്ദേഹം പ്രഗത്ഭനായിരുന്നു. എന്നാൽ, ഈ ഔദ്യോഗിക പാണ്ഡിത്യത്തിനുശേഷമാണ്, പണ്ഡിതനും സൂഫിയുമായ ബുർഹാനുദ്ദീൻ അൽ-തിർമിദി(റ) കോന്യയിൽ എത്തിയപ്പോൾ, റൂമി(റ) അദ്ദേഹത്തിൻ്റെ ശിഷ്യത്വം സ്വീകരിച്ചത്. തുടർന്നുള്ള ഒൻപത് വർഷം റൂമി(റ), തിർമിദി(റ)യുടെ കീഴിൽ ഇലാഹീ പ്രണയം, ആരാധന, ഭക്തി, വിനയം, സഹിഷ്ണുത തുടങ്ങിയ സൂഫിസത്തിൻ്റെ അടിസ്ഥാന തത്വങ്ങളിൽ പരിശീലനം നേടി. അദ്ദേഹം അക്കാലത്ത് കൂടുതലും പ്രാർത്ഥനയിലും, സൂഫി കേന്ദ്രത്തിൽ വരുന്ന ആളുകളെ സേവിക്കുന്നതിലും, ഭക്ഷണം പാചകം ചെയ്യുന്നതിലും, വിറക് ശേഖരിക്കുന്നതിലും മുഴുകിയിരുന്നു. ശരീഅത്തിലും കർമ്മശാസ്ത്രത്തിലും സമ്പൂർണ്ണമായ പാണ്ഡിത്യം നേടിയ ശേഷമാണ് റൂമി(റ) ത്വരീഖ (സൂഫി വഴി) യിലേക്ക് പൂർണ്ണമായും കടക്കുന്നത്. ഈ ക്രമം അദ്ദേഹത്തിൻ്റെ പിൽക്കാലത്തെ മിസ്റ്റിക് ദർശനങ്ങൾക്ക് യാഥാസ്ഥിതിക ഇസ്‌ലാമിക ദൈവശാസ്ത്രത്തിൽ ശക്തമായ അടിത്തറ നൽകി.       

          ഹിജ്‌റ 672 ജമാദുൽ ആഖിർ 5 ന് തന്റെ 66 ആം വയസ്സിലാണ് മൗലാനാ ജലാലുദ്ധീൻ മുഹമ്മദ് റൂമി അൽ ബൽഖി (റ) ഭൗതിക ലോകത്തിന്റെ ബാഹ്യ നേത്രങ്ങളിൽ നിന്ന് മറഞ്ഞു ഇലാഹീ സന്നിധിയിൽ വിലയം പ്രാപിക്കുന്നത്. വിസ്വാലിന്റെ ഈ അനുഗ്രഹീത വേളയിൽ അവിടുത്തെ അത്ഭുതകരമായ ജീവിതത്തിന്റെ സുപ്രധാന വഴിത്തിരിവുകളെ കുറിച്ചും ഇലാഹീ പ്രണയത്തിന്റെ നിറ വസന്തങ്ങൾ വിരിഞ്ഞ മനോഹര ഗ്രന്ഥങ്ങളെക്കുറിച്ചും റൂമി എന്ന സ്ഥാപനവൽകൃത പണ്ഡിതനെ മൗലാനയെ റൂം എന്ന പ്രണയിയാക്കി മാറ്റിയ ശംസ് തിബ്രീസിയെ (റ) എന്ന ആത്മീയ ദീപശിഖയുമായുള്ള ബന്ധത്തെക്കുറിച്ചുമൊക്കെ ദീർഘമായി നമുക്ക് വിലയിരുത്താം.